Instytut Chemii Organicznej Polskiej Akademii Nauk istnieje od 1964 r., kiedy to powołany 10 lat wcześniej Zakład Syntezy Organicznej PAN został podniesiony do rangi instytutu.
Instytut Chemii Organicznej Polskiej Akademii Nauk (IChO PAN) jest jednostką naukową kategorii A+ według parametryzacji Ministerstwa Edukacji i Nauki. Według rankingów krajowych IChO PAN jest klasyfikowany na pierwszym miejscu w kategorii instytutów naukowych prowadzących badania w zakresie chemii organicznej oraz na drugim w kategorii badań dotyczących chemii. W 2022 w międzynarodowym rankingu jakości instytucji naukowych, SCImago Institutions Rankings (SIR), IChO PAN zajęło pierwsze miejsce pod względem innowacyjności wśród instytucji naukowych w Polsce oraz dwunaste w rankingu ogólnym w zestawieniu SIR.
24 lipca 2017 roku IChO PAN otrzymał od Komisji Europejskiej wyróżnienie „HR Excellence in Research”, dzięki czemu dołączył do grona wybitnych placówek naukowych z Europy, które zapewniają doskonałe warunki zatrudnienia dla naukowców i stwarzają optymalną atmosferę do prowadzenia badań naukowych na najwyższym poziomie.
W IChO PAN od lat powstają innowacyjne w skali światowej technologie syntetyczne takie jak: metoda syntezy cukrów prostych (Achmatowicz, 1971), zastępcze nukleofilowe podstawienie wodoru (Mąkosza, 1978-2005), synteza eterów azakoronowych (Jurczak, 1980-2000), opracowanie nowych katalizatorów reakcji metatezy olefin (Grela, 2000-2005), synteza koroli (Gryko, 2000-2006) czy uznane przez czasopismo Chemistry World za jedno z 10 największych odkryć roku 2019 opracowanie programu CHEMATICA do planowania syntez organicznych (Grzybowski, 2016).
Od momentu powstania w 1964 roku misją Instytutu jest prowadzenie badań naukowych na najwyższym poziomie w zakresie szeroko rozumianej chemii organicznej i dziedzin pokrewnych oraz kształcenie młodej kadry naukowej. Aktualnie prowadzone badania naukowe w IChO PAN dotyczą najważniejszych problemów i zagadnień współczesnej syntezy organicznej, katalizy i poszukiwania nowych materiałów.
Poza projektami dotyczącymi badań podstawowych, Instytut prowadzi różnorodne projekty z zakresu chemii stosowanej i technologii organicznej, w tym również współpracuje z przemysłem farmaceutycznym. Tego rodzaju współpraca doprowadziła m. in. do opracowania preparatu Debelizyna przeciw kamicy nerkowej (wytwarzany przez Herbapol Pruszków) oraz antybiotyków cefalosporynowych, Tarcefoksym i Tarcevis (wspólnie z TFZ Polfa S.A.).
Instytut z powodzeniem aplikuje o granty badawcze, zarówno krajowe, jak i zagraniczne. Liderzy grup z naszego Instytutu zdobyli w ciągu ostatnich 5 lat trzy prestiżowe granty TEAM (ufundowane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej), 60 grantów z Narodowego Centrum Nauki oraz 7 Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w tym 4 granty „Diamentowy Grant”. Obecnie w Instytucie pracuje czterech laureatów Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – najbardziej prestiżowej nagrody naukowej w Polsce (M. Mąkosza – 2012, K. Grela – 2014, D.T. Gryko – 2017 i B. Grzybowski – 2022) oraz 4 członków Polskiej Akademii Nauk.
IChO PAN uczestniczy w wielu międzynarodowych projektach badawczych – jest częścią konsorcjów realizujących 4 projekty ITN oraz 1 projekt RISE w ramach działań Marii Skłodowskiej–Curie programu Horyzont 2020 – projekty NOAH, PhotoReact, CHAIR, Micro-4-Nano oraz OLIGOMED. W 2023 r. prof. Daniel Gryko otrzymał prestiżowy ERC Advanced Grant na projekt ARCHIMEDES „Approaching 20% emission efficiency in the NIR-II region with radical chromophores”.
Wśród działalności naukowej Instytutu na uwagę zasługuje organizacja międzynarodowych konferencji i seminariów naukowych. Jednym z najważniejszych wydarzeń jest organizowana co 4 lata konferencja „Poland-Korea Joint Organic Chemistry Conference” gromadząca najlepszych naukowców z Polski i Korei Południowej. IChO PAN uczestniczy także w organizacji cyklicznych konferencji takich jak „Nuclear Magnetic Resonance in Chemistry, Physics and Biological Sciences”, „Symposium on Asymmetric Synthesis”, „The Polish-German Conference on Organic Chemistry”” oraz „Conference of the Polish Mass Spectrometry Society”.
Instytut prowadzi najstarsze, 4-letnie Studium Doktoranckie w Polsce działające nieprzerwanie od 1966 r. Posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego w dziedzinie nauk chemicznych. W trakcie swojej działalności dydaktycznej Instytut wykształcił 444 doktorów i 74 doktorów habilitowanych. Wraz ze zmianami ustawowymi w Polsce, w 2019 roku IChO PAN wraz z innymi jednostkami naukowymi założył Warszawską Szkołę Doktorską Nauk Przyrodniczych i Biomedycznych [Warsaw-4-PhD].
Instytut prowadzi również działalność dydaktyczną dla studentów (praktyki letnie, staże w laboratoriach IOC PAS) i uczniów (warsztaty dla licealistów pod patronatem Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci).